Toen in maart 2020 duidelijk werd dat het coronavirus ook in Nederland was opgedoken werd er vrij snel en abrupt gekozen om het hele land in lockdown te gooien, wat de meeste Europese landen ook deden. Maar nu, terugkijkend met de kennis die we nu hebben opgebouwd zijn experts daar toch anders over gaan denken. Of bij een volgende pandemie of grote corona-uitbraak voor dezelfde strategie gekozen zou moeten worden is zeer de vraag. Een nieuw rekenmodel kan helpen om de verstandigste beleidskeuzes te maken.
Het model is een samenwerking tussen onderzoekers van het Erasmus MC, de Universiteit Utrecht en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Ze sleutelden twee jaar aan het model om het zo nauwkeurig mogelijk te krijgen. De resultaten van hun onderzoek hebben ze gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift eLife.
Aan de hand van dit model is nu duidelijk dat er in 2020 misschien beter voor een regionale aanpak van de corona-uitbraak gekozen had kunnen worden. Regionale maatregelen hadden een nationale lockdown overbodig kunnen maken tijdens de eerste coronagolf.
In het rekenmodel wordt zichtbaar wat het effect van beleidskeuzes op de verspreiding van COVID-19 zou zijn geweest. Bij sommige maatregelen kleurt heel Nederland in rap tempo donkerrood, in andere blijft de ziekte-uitbraak vooral beperkt tot Noord-Brabant en Limburg.
Het rekenmodel is opgezet door een team onder leiding van Sake de Vlas, hoogleraar infectieziektemodellering bij het Erasmus MC. Dankzij het rekenmodel is er nu antwoord op allerlei ‘wat als’-vragen. Bijvoorbeeld: stelt dat er in plaats van een volledige lockdown slechts enkele gemeenten waren dichtgegooid. Hoeveel ziekenhuisopnames waren er dan geweest?
Het nieuwe rekenmodel is verfijnder dan het model dat beleidsmakers nu gebruiken. Het Rotterdamse model houdt speciaal rekening met geografische verschillen. Mensen in een grote stad gedragen zich immers anders dan inwoners van een dorp. Ze gaan bijvoorbeeld meer uit, simpelweg omdat er meer uitgaansgelegenheden zijn. En het gedrag van mensen heeft invloed op het aantal besmettingen. Daarnaast is ook het woon-werkverkeer heel verschillend over het land.
Als er een nieuwe coronagolf opduikt, bijvoorbeeld omdat er een besmettelijke nieuwe variant komt die door de vaccin-verdediging heenbreekt, kan het nieuwe rekenmodel voorspellen wat het effect zal zijn van maatregelen op lokaal, regionaal en nationaal niveau. En ook als er een totaal nieuwe ziekte opduikt kan het rekenmodel helpen de ontwikkelingen te voorspellen.
Met behulp van het model is de aanpak van de eerste coronagolf in maart 2020 geanalyseerd. In Noord-Brabant doken de eerste besmettingen op, en enkele dagen daarna kondigde premier Rutte aan dat van de ene op de andere dag heel Nederland in lockdown ging. Bedrijven, horeca, winkels en scholen moesten gedwongen de deuren sluiten en iedereen kreeg het dwingende advies om thuis te blijven. Maar wat als we de informatie hadden gehad om lokaal maatregelen te nemen? Zou dat hetzelfde effect hebben gehad op de verspreiding van het coronavirus?
De Vlas legt uit wat het rekenmodel aangaf: “Het algemene beeld is dat als je de getroffen gemeenten achter slot en grendel gooit, andere regio’s niet meteen dezelfde zware maatregelen hoeven te nemen. Lokale maatregelen kunnen dus de maatschappelijke lasten in andere regio’s verminderen, vergeleken met een landelijke. Sommige gemeenten hadden langer kunnen wachten met in lockdown gaan. Enkele gemeenten hadden dat helemaal niet hoeven doen. Ook zien we dat het sluiten van de scholen geen toegevoegde waarde heeft gehad.”
De Vlas wil echter niet met scherpe kritiek komen: elk land moest in die roerige tijden heel snel zelf het wiel uitvinden, terwijl er nog maar heel weinig over het virus bekend was. “We moesten dus wel voorzichtig blijven. Maar onze studie geeft wel inzicht in de mogelijkheden. Het laat zien dat we met een goede voorbereiding, en de juiste gegevens, in de toekomst een regionale aanpak kunnen overwegen.”
Referentie
Naar boven