Slaappatroon van vrouwen met PCOS kan positief worden beïnvloed met gedragsinterventie

maart 2023 Beter leven met ziekte Endocrinologie Marjolein Haakman-Groot

Een nieuwe Zweedse studie onderzocht de impact van een gedragsinterventie op verschillende slaapvariabelen bij vrouwen met overgewicht of obesitas en polycysteus-ovariumsyndroom (‘polycystic ovary syndrome’, PCOS). Vooraf aan de interventie sliepen vrouwen met PCOS korter en lagen zij langer wakker tussen het slapen door, vergeleken met gezonde controles. De gedragsinterventie hielp de slaaphygiëne van de patiënten te bevorderen.

De studie van Oberg et al. includeerde 39 vrouwen met PCOS en 21 controles zonder metabolische aandoeningen, allen 18-40 jaar oud met een BMI ≥27 kg/m2, wat overgewicht of obesitas indiceerde. De PCOS-patiënten werden gerandomiseerd naar een gedragsinterventie of minimale interventie. De gedragsinterventie bestond uit onder andere een wekelijkse groepscursus, voor een periode van vier maanden, waarin werd gefocust op gezonde gedrags- en leefstijlkeuzes gericht op langetermijngewichtsverlies. De minimale interventie bestond uit standaardzorg waarbij de deelnemer eenmalig advies omtrent dieet en sport ontving. De belangrijkste uitkomsten van de studie waren de slaapduur en slaapefficiëntie, zoals bepaald met actigrafie.

Resultaten

Vergeleken met de controlegroep vertoonden vrouwen met PCOS een significant kortere tijd in bed (respectievelijk 501 versus 548 minuten; p=0,049), een kortere slaapperiode over 24 uur (448 versus 567 minuten; p=0,005) en een kortere slaaptijd in de nacht (434 versus 511 minuten; p=0,002). Daarnaast vertoonden vrouwen met PCOS een lagere slaapefficiëntie dan gezonde vrouwen; met 87% tegenover 93% (p<0,001). Verder lagen vrouwen met PCOS gemiddeld 64 minuten wakker per nacht na initieel in slaap te zijn gevallen, waar gezonde vrouwen gemiddeld 38 minuten wakker doorbrachten na initieel de slaap te vatten (p<0,001). Wel bleek de totale slaapperiode in de nacht bij vrouwen met PCOS met 7,2 uur binnen de normale waarden te vallen.  

De PCOS-patiënten die de gedragsinterventie ondergingen vertoonden na deze interventie een niet-significante afname (p=0,088) in de totale geslapen tijd per 24 uur ten opzichte van voor de interventie. Bij de patiënten die minimale interventie ondergingen, werd een significante toename (p=0,036) gezien in de totale geslapen tijd per 24 uur vanaf baseline (zie Figuur 1).

FIGUUR 1. Slaapuitkomsten van PCOS-patiënten die een gedragsinterventie ondergingen of alleen standaardzorg ontvingen voor een periode van 4 maanden, waarbij de slaap vooraf en na de interventie werd gemonitord. Hierbij werd onder meer gekeken naar (A) de totale geslapen tijd per etmaal en (B) de totale geslapen tijd overdag.

Het verschil tussen deze groepen was ook significant (p=0,009). Er werden echter geen significante verschillen gezien tussen beide groepen, of binnen de groepen tussen aanvang en na (minimale) interventie op het gebied van slaapduur in de nacht.

Wel werd een niet-significante afname (p=0,094) gezien in het aantal minuten dat de patiënten in de gedragsinterventiegroep overdag sliepen. In deze slaaptijd overdag werd juist een toename gezien (p=0,008) bij de vrouwen met PCOS die geen gedragsinterventie ondergingen. Aan het einde van de studieperiode werd dan ook een significant verschil gezien in de slaapduur tijdens de dag tussen de gedragsinterventie- en minimale interventiegroep.

Conclusie

In deze studie werd gezien dat vrouwen met overgewicht/obesitas en PCOS een vergelijkbare slaapduur vertoonden ten opzichte van mensen met een vergelijkbare leeftijd en BMI zonder metabole aandoening. Wel vertoonden PCOS-patiënten een lagere slaapefficiëntie. Na een gedragsinterventie, met informatieve bijeenkomsten over gezonde leefstijlkeuzes, vertoonden de vrouwen met PCOS een trend naar een lagere totale slaaptijd en lagere slaaptijd gedurende de dag. Dit suggereert een verbeterde slaapkwaliteit en -hygiëne. De kwantitatieve effecten van de gedragsinterventie zullen echter nog nader onderzocht moeten worden, ook op de lange termijn.  

Referentie

Oberg E, Blomberg L, Akerstedt T, et al. Different sleep pattern in over-weight/obese women with polycystic ovary syndrome/ Frontiers Endocrinology 2023;14:1068045.